(uit) balans

Vermoeid van alle indrukken lig ik ’s avonds op tijd in bed en probeer ik op mijn e-reader nog een paar bladzijden te lezen. Tot nu toe lees ik liggend onder de klamboe hooguit een paar zinnen i.p.v. bladzijden en daarna ben ik vertrokken. En dat is maar goed ook, want vanmorgen werd ik om 05.15 uur gewekt door de moskee en daarna was er een hoop geknetter en geschreeuw van vogels en veel lawaai op het golfplaten dak. Kortom: we konden vandaag vroeg op stap. 

In de lokale winkel kopen we 10 zakken rijst en trekken we richting de buitengebieden van Madiana. Het valt me op dat er veel gebouwd wordt in de omgeving. Madiana is blijkbaar populair! Ik snap dat wel :-). Maar soms wordt er een groot nieuw huis gebouwd naast een compound waaraan je aan alles ziet dat het arm is. Het geeft me een vreemd gevoel, net als gisteren. Hoe kan je nou een joekel van een woning bouwen naast een woning van modderblokken en golfplaten met gaten en een hekwerk van palmtakken? Dit is niet in balans.

Alhagy weet feilloos een gebied te vinden waar de rijst hard nodig is; je kunt het zien aan de staat van het huis. De daken van goedkope, dunne golfplaten hangen over de opgemetselde muren heen. Dat moet ook wel, want aan het metselen is geen cement te pas gekomen. Dus als het regenseizoen begint en het water komt op je muur, dan bezwijkt die muur en dus je huis, omdat de stenen gemaakt zijn van zand en niet (gemengd met) cement.

We zien een compound waar rijst hard nodig is, maar er is niemand thuis. “Too bad”, zegt Alhagy, wat zoveel betekent als “pech gehad”. Ik merk dat ik daar wat meer moeite mee heb dus ik vraag hem of we niet een zak neer kunnen leggen voor als ze thuiskomen. Alhagy zegt dat hij de overbuurvrouw, die we net blij maakten met een zak rijst, kan vragen of ze haar buren ook wil helpen door een zak te bewaren voor als zij thuiskomen. We lijken wel een soort DHL: we leveren het pakketje af bij de buren. We hebben alleen geen kaartje dat we door de brievenbus drukken waarop staat “we troffen u helaas niet thuis”. Trouwens… een brievenbus, een postbode… hier… wat denk je zelf…. Maar goed, die overburen dus, die komen dus straks terug op de compound en dan komt de buuf en die zegt “Er is een zak rijst van 25 kilo gebracht voor jou door ene Alhagy uit Madiana en een blanke vrouw.” Ik denk dat die mensen hun ogen niet geloven en alleen maar vragen zullen hebben: “Waarom, hoezo, wanneer?”  Als we doorrijden vraag ik me af wanneer ik voor het laatst zo oprecht verbaasd en verrast was. Ik kan het nog niet bedenken. Jij?

Bij de volgende compound waar we stoppen, worden we al ingehaald door een meisje dat in het Mandinka roept naar haar moeder dat ze moet komen omdat er mensen aankomen voor haar. Ik onderscheid één woord: toubab. 

De jongetjes willen dolgraag op de foto en poseren wel even voor me. Het zandweggetje waar het huis aan gelegen is, zorgt ervoor dat we wat langer blijven dan nodig. We komen vast te zitten. Alhagy probeert nog iets door de vierwielaandrijving aan te zetten maar op een of andere manier werkt het niet. Dan maar uit de auto en een schep regelen. Alhagy graaft het mulle zand zoveel mogelijk weg en alle kinderen en ik gaan de auto achteruitduwen totdat we loskomen. Het lukt! 

We delen nog een zak of wat uit en de achterbak is leeg. Terug naar de winkel waar we opnieuw 10 zakken halen en terugrijden, het achterland van Madiana in. Het duurt een tijdje voor we een arme wijk vinden. We rijden door een gebied waar wederom veel gebouwd wordt maar waar vooral veel grote huizen lijken te komen. Het is maar de vraag of het ooit echt afgebouwd en bewoond zal worden, dat weet je nooit. Voor 'Toubabokunda' (het huis waar ik deze week mag wonen) staat al een jaar of 15 een onafgebouwd huis.

Na een aantal flitsbezoeken stoppen we aan het einde van een zandweg en kunnen we niet verder. Aan onze rechterkant staat een compound waar veel kinderen zijn. We brengen er een zak rijst. Ik neem de zak met Mentos en pepermunt mee en geef de kinderen allemaal ‘minties’. Het kleinste meisje heeft waarschijnlijk nog nooit een blanke man of vrouw gezien en kijkt mij met geschrokken ogen aan. Ik lach op mijn allerliefst maar zij begint te brullen op haar allerhardst! Snot en tranen druipen over haar gezicht en haar zusje pakt haar lachend op en brengt haar, met het pepermuntje, naar haar vader. De man komt zijn huisje uit en verbaast zich overduidelijk. Als wij alweer in de auto zitten en de wagen keren, roept hij ons nog ‘abaraka’ (dank je wel) na.  We (be)zoeken nog wat compounds om rijst te brengen als Alhagy tijdens het rijden vertelt dat hij vroeger als kleine jongen ook bang was voor blanken. De volwassenen vertelden aan de kinderen altijd dat als je een blanke zag, dat je hard moest wegrennen omdat die blanken op zoek waren naar een hoofd om te veranderen in een diamant! Ik hoop niet dat het kleine meisje dit verhaal ook al gehoord had.

Als we verder gaan over zanderige wegen, richting het centrum van Madiana om opnieuw 10 zakken rijst te halen, zegt Alhagy ineens dat hij last heeft van de Ramadan. Ik vraag hem om uitleg. Hij lacht en vertelt dat toen we vastzaten in het zand hij de vierwielaandrijving heeft proberen aan te zetten met de knop van de alarmlichten. Rijden we dus al die tijd al met die alarmlichten aan en de vierwielaandrijving doet het dus ook gewoon, als je maar op het goede knopje drukt. Je kunt je voorstellen dat ik niet meer bijkom van het lachen en hem vertel dat hij het er zelf naar gemaakt heeft: dit komt zeker in het reisverhaal! Hierbij!

Met een wagen vol geladen, enigszins uit balans, en een shopeigenaar die vraagt of we nog een keer terugkomen (wat ik overigens wel begrijp, want we hebben er vanmorgen voor 24000 Dalasi (410 euro) rijst gekocht – wat zal die man een Suikerfeest vieren zeg!) rijden we opnieuw een andere buitenwijk van Madiana in. We brengen links en rechts een zak rijst en ineens ruikt het ergens heel lekker naar brood. Alhagy wijst me de tapalapabakkerij aan. Het is een nieuwe bakkerij. Ze zijn een maand geleden gestart met hun bedrijf. Ik wil graag binnenkijken en ik zie heel veel bolletjes deeg liggen op, met bloem bestoven, houten platen. De oven brandt al en er zijn drie mannen bezig met de voorbereidingen. De bolletjes worden geslagen en gerold tot ze ongeveer 30 centimeter zijn en dan worden ze op een katoenen doek gelegd zodat ze kunnen rijzen. Na een half uur gaan ze de oven in. Na even snel balansen, tel ik ongeveer 250 broodjes die omgetoverd worden tot overheerlijke tapalapa's. Nu al zin in morgenvroeg.

De mannen vragen of we in Nederland ook tapalapa hebben. Ik kon die man toch moeilijk uitleggen dat je bij de Nederlandse bakker de keuze hebt uit verschillende soorten brood: met of zonder pitten, sesam of andere zaden, donker, vloer, bruin of wit, koolhydraat arm, gesneden, ongesneden, een halfje of een hele, een stokbrood, pistolet, wit of bruin, spelt of rogge, harde bollen, zachte bollen, rozijnenbrood of -bollen, wilt u met appelstukjes of liever zonder? Of heeft u liever mueslibollen, die hebben we ook. Heeft u nog roggebrood, beschuiten, crackers of iets anders nodig? Mijn antwoord was dan ook: “Nee, tapalapa hebben we niet, maar we kennen wel stokbrood”.#zoekdebalans

Tot slot weet Alhagy nog een vrouw te wonen die hulp goed kan gebruiken. Ze is ziek en kan niks meer zonder hulp. Op de compound staat een rolstoel maar die is leeg. Er komt een oude dame aanstrompelen met een stok. Ze heeft moeite haar balans te vinden. Het is de moeder van de vrouw en 'oma' woont hier dus ook. Alhagy vraagt waar haar dochter is. De oude dame vertelt dat haar kleindochters haar dochter aan het douchen/wassen zijn, achter het huis. We brengen de rijst naar binnen. Ik zie een dun uitziend matras in een hoek liggen op een harde zandvloer. Er zijn een soort cirkels van licht op te zien, dus ik kijk omhoog en zie de gaten in de golfplaten. Als het straks regent blijft het hier niet droog, dat is wel heel duidelijk. Wat een armoede. Zoveel mensen op één compound, een man die een riedel kinderen heeft verwekt en nooit meer is teruggekeerd, oma die oud is en bijna hulpbehoevend en dan de moeder van het gezin die bij alles geholpen moet worden door haar dochters… het kleinste gebaar dat we kunnen maken is: twee zakken rijst i.p.v. één. Dus dat doen we. De oma staat breeduit te lachen en te zwaaien en roept ons allerlei gebeden en wensen na die we beantwoorden met ‘amen’.

Alhagy vraagt of we nog meer rijst gaan halen of dat we een break nemen. Ik kijk op de klok. We zijn meer dan drie uur bezig geweest en het vrijdaggebed is om 14.00 uur. We gaan naar huis, zodat Alhagy zich kan opfrissen en naar de moskee kan en ik moet echt even zitten, bijkomen, nadenken en daarna dit verhaal typen. 

30 zakken rijst vandaag. Opgeteld bij de rest is dat 63x25 kilo rijst in drie dagen. Dit is de feitelijke balans. Ik lees elke dag jullie reacties en die doen ook van alles met me. Het is vanmiddag dan ook even tijd om de (emotionele) balans in mezelf op te maken, zittend op de veranda met de geluiden van de moskee, de vogels en de ezels op de achtergrond.