Verschillen(de) overeenkomsten

Het is vroeg in de morgen als ik op onderzoek uitga op het internet naar de gebruiken op Koriteh, zodat ik jullie er iets over kan vertellen. Zoals ik gisteren al schreef is vandaag een religieuze feestdag voor de moslims. De dag markeert het einde van de ramadan, de heilige maand van het vasten, bidden en toewijding. De ramadan start op het moment dat de maan de vorm van een sikkel heeft. Elke moslim wordt geacht te vasten gedurende de ramadanmaand, de 8e maand van het Islamitische jaar, tenzij je ziek, oud of zwanger bent. Voor vrouwen die ongesteld zijn of borstvoeding geven is het ook geen verplichting. Er wordt dan wel min of meer verwacht dat je het vasten een keer inhaalt. 

Als op de 29e of de 30e dag na de start van het vasten de nieuwe maan gezien wordt dan weet men dat Koriteh gevierd kan worden. De belangrijkste gebruiken op Koriteh zijn het ochtendgebed waarbij iedereen op zijn ‘Koriteh-best’ gekleed gaat. Ze bidden voor elkaar en vragen elkaar om vergeving voor die keer dat je misschien de ander wel gekwetst hebt zonder dat je het wist. Ook het delen van eigen rijkdom en het geven aan de mensen in de omgeving die arm zijn, staan op deze dag centraal. Ze bezoeken vrienden en familie en houden grote feestelijke maaltijden. De kinderen gaan langs de deuren om kleine ‘gifts’ in ontvangst te nemen; snoepjes of geld. Dit wordt ‘Salibo’ genoemd.

Een soort Kerst, Pasen en Sint-Maarten op één dag dus. Ik zie dit al helemaal voor me: op mijn paasbest gekleed aan het kerstdiner met familie en kinderen die met een lampion lopen en liedjes zingen over koeien die staarten hebben… hahahaha geniaal! Maar als je dan de geschiedenis induikt, is dat helemaal niet zo gek. Want een bisschop heeft aan het einde van de 5e eeuw geopperd om de vastenperiode die voorafgaat aan Kerstmis te laten beginnen op de dag van Sint-Maarten. Dat zou inhouden dat de adventstijd zes weken zou duren. Honderd jaar later is dat teruggebracht naar vier weken maar de paus die dat deed liet Sint-Maarten staan. Zo, El, uitgelachen? Er zijn dus wel degelijk overeenkomsten, maar je moet ze wel ontdekken! 

Het is net kwart over acht geweest als ik dit typ. We gaan zo samen ontbijten, voor het eerst deze week. Eindelijk zal de grote tafel weer vol zijn, zeven van de acht stoelen bezet. Dat is toch wel een heel stuk gezelliger dan in mijn eentje achter een tapalapa. Het lijkt een gewone dag te worden. De veelkleurige vogels met allerlei bijzondere geluiden zijn in de bomen en struiken voor me alweer druk in de weer. Ik hoor schapen en geiten, een ezel balkt en er rijdt in de verte een auto maar verder merk ik nog weinig bijzonders. Ergens had ik verwacht dat er vanmorgen een soort feestelijk geluid in de buurt zou galmen, een optocht of fanfare of zo. Nou ja, misschien komt dat nog… ik zit in ieder geval klaar in een mooie outfit, laat Koriteh maar beginnen!

Oké, dat liep iets anders… zat ik klaar in vol ornaat: mooie outfit, make-up en haar netjes, kwam de familie Jallow aan in hun gewone kloffie… Niks niet mooie gewaden en jurken. Die komen, blijkt later, pas als je naar de moskee gaat.  Wist ik veel! Tjonge jonge, zit ik daar met m’n westerse hoofd. Ik was vroeger als kind zo enorm blij dat ik met een feestdag nieuwe kleren aanhad, de hele dag! Maar ja, hier gaat dat dus een beetje anders. Mooie verschillen die zorgen voor lachwekkende momenten, vooral in mezelf. 

Als Alhagy en de kinderen vertrekken voor het ochtendgebed blijven Yasin en ik op de compound. Waarom ze niet meegaat, krijg ik niet helemaal duidelijk. Wat ik wel weet, is dat zij direct aan het koken gaat als Alhagy en de kinderen, op hun Koriteh-best gekleed, vertrekken. Prachtig zien ze eruit. Ik krijg een paar foto’s als ik in de zon zit met een bak koffie, mijn mooie outfit heb ik weer even uitgedaan. De Koritehbijeenkomst was op een open terrein waar volgens Alhagy zeker 2500 mensen waren.

Op de foto’s is te zien dat Alhagy met zijn zonen op een kleedje zit. De dochters Huya en kleine Yasin zijn ergens anders. Ik besluit uiteindelijk Yasin te helpen met koken. Als iedereen terugkomt, ben ik bonen aan het stampen. Als ik denk dat ik klaar ben (zere arm, zere rug), komt er een schaal met gesneden uien aan en mag ik nog even door stampen. Wat een werk! Pot tussen de voeten en met een grote houten stamper stamp ik alles fijn tot een papje. Ik denk aan thuis waar we de keukenmachine direct op het aanrecht zouden zetten voor dit klusje, of je pakt de staafmixer. Een elektrisch klusje van een minuut of een klusje van minimaal 20 minuten met de hand. Ik ben ook niks gewend, of ben ik juist verwend?

Als ik tussendoor op z’n Gambiaans de afwas aan het doen ben, maken de kinderen hun eigen feestje. Een klein keteltje op hete kooltjes. Melk, suiker en wat minttakken erin en ze brengen het aan de kook. De kinderen doen het helemaal alleen. Ik had al lichtelijk paniek: die kinderen, met die kolen, die kleintjes die ertussendoor lopen. Gaat dat allemaal wel goed? Maar de rust bij Yasin en Alhagy maakt dat ik me nergens mee bemoei. Met verwondering kijk ik hoe de oudste twee de zaak regelen en hoe ze hun thee delen met iedereen. Ook met mij. 

Dat delen, dat staat centraal vandaag. Vandaag deel je het eten met anderen. Er zijn al twee - herstel: drie, want er klopt net iemand aan - mensen op de compound geweest die een schaal met eten achterlieten. Ook wij zullen straks de door Yasin (en een beetje door mij ;-)) gekookte lunch Domoda, een soort kipsaté met couscous, delen met anderen. Maar nu (13.52 uur) gaan we eerst samen de lunch nuttigen. 

Na de lunch brengt Mohammed, de oudste zoon een schaal met eten naar mensen in de buurt. Hij draagt de schaal voorzichtig op zijn hoofd. Huya loopt mee en als ze terugkomen heeft ook Huya een kleine schaal in een doek gebonden op haar hoofd. Het gaat deze dag om geven en delen en aardige dingen zeggen tegen elkaar. Ik trek een rok en fleurig hempie aan en stap maar eens even naar de buren om stroopwafels te brengen. Hoe Hollands! Maar hey, ik heb drie pakjes stroopwafels meegenomen dus dat lijkt op deze dag een prima gift aan de buren. Het gaat tenslotte om de overeenkomst: je geeft iets van jezelf aan een ander. 

Als ik terugkom zit Alhagy al buiten de compound op me te wachten. De kinderen uit Madiana lopen de deuren langs voor Salibo. In plaats van geld delen wij snoepjes uit. Even een Nederlandse tint aan Salibo. Wat zien alle kinderen er prachtig uit. Mooi opgemaakt, in de mooiste kleding en sommige ‘dames’ lopen waggelend voorbij op schoenen met hakjes. 

Net als ik de laatste hand leg aan dit verhaal verrast Mohammed mij met een grote schaal met popcorn en kroepoek, zelf gemaakt! Ik pak voorzichtig één stukje kroepoek waarop hij mij aankijkt en zegt: “Everything is for you.” Zo jong en dan al zo goed weten waar deze dag over gaat en het niet alleen weten, maar er ook naar handelen. Gaaf!

Als ik terugdenk aan deze week dan hebben we - jullie en ik - eigenlijk al een voorschot op Koriteh genomen. We hebben deze week, hou je vast (!) 3425 kilo rijst uitgedeeld. En dat kon alleen maar dankzij jullie. Jij hebt ervoor gezorgd dat jij, zonder dat je het wist, al een beetje Koriteh in de praktijk hebt gebracht. Misschien heb je het geld gemist dat je meegaf, misschien niet. Maar je hebt het gedaan voor iemand anders, voor iemand die je niet kent. Je hebt een ander laten lachen en blij gemaakt. Ik hoop dat jij die lach en die blijdschap ook voelt. 

Ik heb je meegenomen in de wereld van Gambia. Als je het vergelijkt met Nederland: twee verschillende werelden. Maar overeenkomsten zijn er ook genoeg. De vraag is wat je wil zien: zoek je de verschillen tussen jou en de ander of ga je op zoek naar de overeenkomsten en daarmee ook naar de verbinding...